Slapen: alledaags, maar nog altijd mysterieus

Slapen lijkt misschien een passieve bezigheid. Echter, onze hersenen zijn zeer actief tijdens de slaap. Waarom slaap belangrijk is, weten we niet precies. Toch blijkt uit veel onderzoek tot nu toe dat slaap ons dagelijks functioneren en onze kwaliteit van leven behoorlijk beïnvloedt.

Onze hersenen slapen nooit

De activiteit in de hersenen wordt grotendeels op gang gehouden door chemische stoffen, neurotransmitters. Deze zijn er in vele verschillende soorten en worden ook wel gezien als boodschapperstoffen. Neurotransmitters bevinden zich in wisselende hoeveelheden tussen de hersencellen in en geven voortdurend signalen door. Wanneer een neurotransmitter in grote hoeveelheden in de hersenen aanwezig is worden er veel boodschappen doorgegeven. Wanneer er weinig van een bepaalde neurotransmitter aanwezig is, worden er minder signalen doorgegeven en zijn de hersenen in dat gebied kort gezegd minder actief.

Neuronen (hersencellen) in de hersenstam maken neurotransmitters aan die bepaalde hersengebieden activeren wanneer we wakker zijn. Andere neuronen in de hersenen geven aan wanneer we gaan slapen en geven signalen dat deze activiteit weer stopt.

Wat doen we tijdens onze slaap?

De slaap bestaat idealiter uit vijf fasen. Fase 1, 2, 3 en 4 en de REM (rapid eye movement) slaap. Deze fasen volgen elkaar op in een cyclus, die zich meerdere keren herhaalt gedurende de slaap. Ongeveer de helft van de tijd dat we slapen brengen we door in fase 2. 20% van de tijd brengen we door in de REM slaap. Dan blijft er 30% over, waarin we ons in de andere fasen bevinden.

Fase 1

De eerste fase van de slaap is een lichte slaap. We kunnen nog gemakkelijk wakker gemaakt worden door geluiden. De ogen bewegen langzaam en de spieractiviteit neemt langzaam af. Mensen die wakker gemaakt worden in fase 1 herinneren zich vaak nog enkele beelden die ze tijdens de lichte slaap voor zich zagen. Wat ook voorkomt in de eerste slaapfase zijn plotselinge spiertrekkingen die gepaard gaan met het gevoel dat je valt. Dit hoort allemaal bij het proces waarbij de spieractiviteit afneemt.

Fase 2

Wanneer we in de tweede fase van de slaap glijden, nemen de oogbewegingen af en worden de hersengolven trager.

Fase 3

In fase 3 worden de hersengolven nog trager en ontstaan zogenaamde deltagolven, afgewisseld door iets snellere hersengolven.

Fase 4

In fase 4 worden alleen nog deltagolven waargenomen. Er zijn geen oogbewegingen of spieractiviteit. Fase 3 en 4 worden samen de diepe slaap genoemd. Wanneer je je in de diepe slaap bevindt ben je moeilijk wakker te krijgen.

REM slaap

Daarna komen we in een interessante slaapfase, de REM slaap. Deze fase is heel anders, omdat er weer volop activiteit is. De ogen schieten snel heen en weer onder de oogleden en de ademhaling versnelt. Dit is de fase waarin je droomt. Gedurende de nacht herhaalt de hele slaapcyclus zich een aantal keer, waarbij de REM fase steeds langer wordt en de diepe slaap steeds korter.

De REM slaap inhalen

Wanneer je slecht slaapt mis je vaak enkele keren de REM slaap. Het lichaam probeert dit de volgende keer dat je slaapt in te halen. Zo komt het voor dat je bij het in slaap vallen direct in de REM slaap kan belanden, net zo lang totdat je lichaam vindt dat je weer genoeg REM slaap hebt gehad.

Waarom slapen we?

Waarom we slaap nodig hebben, is nog altijd niet bekend. Wel weten we, dat we zonder slaap een moeilijk leven hebben en dat dieren zelfs komen overlijden zonder slaap. Een tekort aan slaap maakt ons minder alert, laat onze spieren ongecontroleerd trillen en stuipen en leidt uiteindelijk tot hallucinaties. Het lichaam raakt uitgeput. Enkele onderzoeken tonen aan dat een gebrek aan slaap ons immuunsysteem sterk aantast, waardoor we een gemakkelijk doelwit zijn voor allerlei soorten infecties.

Er zijn allerlei theorieën en mogelijke verklaringen voor bedacht, waarom we zo slecht functioneren zonder slaap. Sommige wetenschappers vermoeden dat we tijdens de slaap de neuronen in de hersenen laten herstellen. Anderen menen dat we tijdens de slaap onze neuronen-verbindingen als het ware trainen en daardoor in stand houden.

Tijdens de diepe slaap komen er allerlei proteïnen in het lichaam vrij, die als het ware 'bouwstenen' voor het lichaam zijn. Dit versterkt de theorie dat het lichaam zichzelf herstelt tijdens de slaap.

Bron:
http://www.psyquin.nl/neurobiologie-van-de-slaap